Çocuklarda Konuşma Gelişimi: Ayrıntılı Rehber

Bebeklerin ilk kelimelerini sabırsızlıkla beklemek, her ebeveynin yaşadığı bir heyecandır. Peki, çocuklar hangi aylarda hangi sesleri çıkarabilir? İşte çocuklarda konuşma gelişimi hakkında bilmeniz gerekenler.

10-15 Aylar Arasında

Çocuklar genellikle bu dönemde ilk anlaşılabilir kelimelerini söylemeye başlarlar. Sıklıkla “dede”, “baba” ya da “mama” gibi tekrarlayan heceler söylerler. Çoğu bebek ilk olarak ‘dede’ kelimesini söyleyebilir.

Konuşma ve Algılayıcı Gelişim Zamanları

Belirtici Gelişim:

• Sosyal gülümseme: 2 ay
• Anlaşılmaz sözler söyleme: 6 ay
• Anne/baba (bilmeden): 8 ay
• Anne/baba (bilerek): 10 ay
• İlk kelime: 11 ay
• 4-6 kelime: 16 ay
• 2 kelimelik cümle: 21 ay
• Çoğul kullanımı: 3 yaş

Algılayıcı Gelişim:

• Sese karşı uyanık olma: 1 ay
• Sese karşı oryante olma: 4 ay
• Anlaşılır hayır: 9 ay
• El-kol hareketi ile verilen tek emirleri yerine getirme: 12 ay
• Vücut bölümlerinden birini söyleme: 18 ay
• Verilen emirin 2 basamağını yerine getirme: 24 ay
• Verilen komutların tümünü yerine getirme: 3 yaş

Konuşmanın Normal Gelişim Süreci

Erken Ses Çıkarma (1-4 Ay): Bebek, kumru sesi gibi veya agulama tarzında sesler çıkarır.

Anlaşılmaz Sözler Söyleme (3-15 Ay): Bu dönemde bebek, sesli ve sessiz harfleri içeren, artma ve azalma tarzında sesler çıkarır. Bu anlamsız konuşmalar daha sonra cümleye benzer konuşmalar haline gelir.

Gerçek Konuşmayı Elde Etme (18-50 Ay): Bu dönemde bebek, sınırlı sayıda ve kombine edilmiş seslerle konuşur.

İstediklerini Açık Bir Şekilde Dile Getirme (50-80 Ay): Bazı çocuklar hala ‘s’, ‘ş’, ‘z’ ve ‘r’ gibi sesleri açık olarak dile getiremeyebilir.

Sağır Bebekler Anlaşılmaz Sesler Çıkarır mı?

Evet, sağır bebekler de anlaşılmaz sözler çıkarır. Ancak normal konuşma sürecine girmeyince anlamsız sözleri söylemeyi durdururlar.

Çocuklar Hangi Yaşlarda Anlaşılır Bir Şekilde Konuşur?

Anlamlı konuşma her yıl %25 oranında artar. Bebek:

• 1 yaşında %25,
• 2 yaşında %50,
• 3 yaşında %75,
• 4 yaşında %100 oranında anlamlı olarak konuşur.

Dil Gelişimi Gecikmesinde Hangi İşaretlere Dikkat Edilmelidir?

• 6 Ay: Sese cevapta kararsızlık veya cevapsızlık
• 9 Ay: İsimle çağırmaya cevapsızlık
• 12 Ay: Anlamsız söz söylememe
• 15 Ay: Güle güle’ye cevap vermeme, ayağa kalkmama
• 18 Ay: Anne-babadan başka kelime söylememe
• 2 Yaş: İki kelimelik cümle kuramama
• 2.5 Yaş: Konuşmanın aile tarafından anlaşılamaması
• 3 Yaş: Basit cümle kuramama
• 3.5 Yaş: Konuşmanın yabancılar tarafından anlaşılamaması
• 4 Yaş: İstediğini açık bir şekilde dile getirememe
• 5 Yaş: Uygunsuz cümlelerin kurulması, ilerleyici kekeleme
• 6 Yaş: Anormal unutma, kelime bulma problemi
• 7 Yaş: Herhangi bir konuşma bozukluğu
• 1-15 Yaş: İlerleyici monoton veya boğuk sesle konuşmak

Duyma Testi Yapılması Gereken Çocuklar

• Anne-babaya normal ilgi göstermeyen çocuklar
• Doğum ağırlığı 1500 gramın altında olanlar
• Ailede çocukluk çağında duyma bozukluğu öyküsü olanlar
• Dil veya konuşmanın kazanılmasında gecikme yaşayanlar
• Doğum öncesi ve sonrasındaki enfeksiyonlar
• Baş bölgesindeki yapısal bozukluklar
• Aşırı sarılık geçirmiş olanlar
• Bakteriyel menenjit geçirmiş olanlar
• Doğum sırasında aşırı oksijensiz kalanlar
• Diğer gelişimsel bozuklukları olanlar

“Dil Bağı” Olan Çocukların Cerrahi Düzeltmesi

Dil bağı, dilin hareketlerini kısıtlayabilir ve konuşmayı etkileyebilir. Çoğu çocukta dilin ucunda dudağa doğru olma eğilimindedir ve dilin hareket etmesine imkan verir. Cerrahi düzeltme gerekliliği kesin değildir ancak 2-4 yaşlarında konuşma problemleri oluşturuyorsa düşünülebilir.

Papağan Konuşması ve Kekeleme

Kelimeleri Yutarak Konuşma: Çok hızlı konuşma, kelimeleri, heceleri ve sesleri tekrarlama ve atlama vardır. Kekelemenin aksine, çocukların bilinçli olarak konuşmalarını yavaşlatmaları yarar sağlar.

Papağan Konuşması: Anlaşılabilir ve hızlı bir şekilde kelimeleri ve cümleleri tekrar etmedir. Nörolojik hastalıklarla birlikte görülebilir.

Kekelemesi Olan Çocukların Ailelerine Tavsiyeler

Okul öncesi çağda kekeleme sık görülür. Çoğu çocukta kekeleme 5-6 yaşına kadar devam etmez. Ancak ailede kekeleme öyküsü varsa veya kekelemeye sebep olan olay devam ediyorsa, kekeleme devam edebilir. 5-6 yaşından büyük kekelemesi olan çocuklar konuşma-dil uzmanı görmelidir.

5 Yaşından Küçük Kekeleyen Çocuklar İçin:

• Çocuğunuza nasıl konuşacağı konusunda direktif vermeyin.
• Çocuğunuzu gevşetin, kolay konuşmasına yardımcı olun.
• Çocuğunuzu sabırla dinleyin.
• 2-3 aydan uzun süredir akıcı konuşamıyorsa bir konuşma uzmanına gösterin.

Sonuç

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye niteliği taşımaz. Çocuğunuzun konuşma gelişimi ile ilgili endişeleriniz varsa, bir doktora veya konuşma-dil uzmanına danışmanız önemlidir.

Kaynaklar

• https://m.youtube.com/watch?v=NUqt2JE7w-g
• https://www.cdc.gov/child-development/index.html
• https://www.webmd.com/children/guide-chapter-childrens-health-common-symptoms