Doğum izni konusunda sorular ve cevaplar
Doğum izni ile ilgili geniş şekilde aktarılmış ve sorularınızın genelde bir çoğuna cevap bulabileceğiniz soru ve cevaplı geniş konuyu okumanızı tavsiye ederim.
Bir anne adayının doğum izni ne zaman başlar?
İş kanunun 74 üncü maddesine göre bir anne adayının doğum izni doğumdan sekiz hafta önce başlar. Gebelik normal şartlar altında 40 hafta olduğuna göre başlama zamanı 32. haftaya tekabül eder.
Hamilelik döneminde ve doğum sonrasında izin süresi ne kadardır?
İzin süresi 8 haftası doğumdan önce, 8 haftası doğumdan sonra olmak üzere toplam 16 haftadır. İstendiği takdirde , sağlık durumu iyiyse ve doktor onay veriyorsa doğumdan üç hafta öncesine kadar çalışılabilir. Çalışılan bu süreler doğum sonrası izne eklenir. İstenirse bu süreler sonunda işçi 6 aylık ücretsiz izin kullanabilir ve bu süre yıllık izin sürelerini etkilemez.
Çoğul gebeliklerde süre daha uzun mudur?
Çoğul gebeliklerde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki hafta daha ilave edilir.
Hamileliğini sağlıklı geçiren bir anne adayı tüm iznini doğum sonrası kullanma hakkına sahip midir?
Daha önce de belirttiğimiz gibi ancak doğumdan üç hafta öncesine kadar çalışılabilir ve bu süre doğum sonrası süreye eklenerek kullanılabilir.
SSK’lı, Bağ-kur’lu ve Emekli Sandığı mensubu anne adaylarının gerekli izni alması için izlemesi gereken prosedür nedir?
• A – Firmanızın muhasebe bölümünden çalıştığınız firmanın hangi sigorta müdürlüğüne bağlı olduğunu öğrenmelisiniz. Firmanın adresine göre doğru kuruma gidilmesi gerekir. Aksi takdirde size işlem yapmazlar.
• B – Doktorunuzdan beklenen doğum tarihini öğrenin. Bu tarihten en fazla 8 hafta öncesini hesaplayın ve randevu almanız gereken günü hesaplayın. Kadın doğum bölümünden her hangi bir doktordan randevu alın
• C – İşyerinizden aldığınız vizite kağıdı ve sağlık karnesiyle sigorta hastanesine gidin. Doktor doğum tarihi konusunda sizinle aynı fikirde olursa size doğum izin belgesini verecektir. Doktor raporu almadığınız takdirde doğum öncesi izin hakkınızı hukuki olarak kaybedersiniz.
• D – Bu belgeyi saklamanız gerekir.Doğum ücretinizi almak için bu belgeye ihtiyacınız olacak. Ve doğum izniniz bu belgenin verildiği tarihte başlar.
1.Anne adayı doğum izninde iken maaş ödemesine devam edilir mi? Yanıtınız evet ise ödeme işveren tarafından mı yoksa sosyal güvenlik kurumu tarafından mı ödenir?
İş Kanununa göre doğum izni süresince çalışana ücret ödeme zorunluluğu yoktur. Bu süreye ilişkin ücret doğum izni süresi sonunda SSK’dan alınır. Ancak iş yeriniz mağdur olmamanız için bu sürede ödemenizi düzenli olarak yapmaya devam edebilir, ve daha sonra SSK dan almanız gereken doğum parasını aldığınıza işyerinize ödeyebilirsiniz. Öyle ki birçok işyeri çalışanının SSK dan aldığı bu ücreti de hediye olarak kendisine bırakabiliyor, tabi bu tarz durumlar zorunluluk değil tamamen işverenin inisiyatifine bağlı durumlardır. Eğer ödemenizi İl Sigorta Müdürlüğü’nden alacaksanız aşağıda belirtilen evrakları hazırlamanız gereklidir;
a- Doğum öncesi istirahatinin başladığı tarihli vizite kağıdı. Bu tarihten geriye doğru son bir yıl içerisindeki 120 prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazançların tek tek yazılması gerekmektedir.
b- Doğum sonrası istirahatinin başladığı tarihli vizite kağıdı. Bu tarihten geriye doğru son bir yıl içerisindeki 120 prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazançların tek tek yazılması gerekmektedir.
c- Doğum sonrası 57. güne ait vizite kağıdı. Bu tarihten geriye doğru son bir yıl içerisindeki 120 prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazançların tek tek yazılması gerekmektedir.
d- Doğum raporunun aslı.
e- Doğum öncesi ve doğum sonrası istirahatine ait para kağıdı. Bu belge doğum iznine ayrıldığınızda size verilen belgedir.
f- Evlilik cüzdanı fotokopisi.
g- Çalıştığınız son 4 aylık döneme ait bordro fotokopisi.
Maaş ödemesi dışında doğum yardımı alabilir mi?
Analık Sigortası kapsamında alınacak yardımlar şunlardır;
A) Gebelik muayenesi yaptırılır ve gerekli sağlık yardımları sağlanır.
B) Doğumda gerekli sağlık yardımları sağlanır:
Doğum Yardımı, sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısının; doğum sırasında veya doğumdan sonra gerekli sağlık yardımlarıyla, ilaçların ve sağlık malzemesinin sağlanmasıdır.
Doğum yardımının Kurumca bildirilen veya 123 ncü madde gereğince sözleşme yada protokol yapılmış sağlık tesislerinde aynen sağlanamadığı yer veya hallerde, bu yardım yerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca onanacak ve önceden bildirilecek tarifeye göre Kurumca maktu para yardımı yapılır.
Birden fazla çocuk doğarsa, her çocuk için yapılacak maktu doğum yardımı, çocuk sayısına göre bir kat daha arttırılır.
Doğum yardım parası alabilmek için; doğumun 3 ay içinde Kuruma bildirilmesi gereklidir.
Bu bildirme; hekim veya diplomalı ebeden alınacak doğum kağıdı yahut onanmış nüfus kayıt örneği ile olur.
C) Emzirme yardım parası ödenir.
Emzirme yardımı; sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısı yada Kurumdan kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almakta olan kadın veya erkeğin sigortalı olmayan eşinin doğum yapması sebebiyle, doğan çocuğun beslenmesi için, doğumdan sonra yapılan para yardımına denilmektedir. Bu yardım, çocuğun canlı doğması halinde yapılır. Eğer, birden fazla çocuk doğmuşsa, yardım çocuk sayısına göre bir kat daha arttırılır.
D) Sigortalı kadına, doğumdan önce ve sonra işinden kaldığı günler için ödenek verilir.
Kendisi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün analık sigortası primi ödenmiş bulunan sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise, doğumdan önceki sekiz haftaya iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Kadın sigortalının isteği ve doktorun onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışılması halinde, çalışan süreler kadın sigortalının doğum sonrası sürelerine eklenir.
Baba adayının ve babanın da sosyal hakları var mıdır?
Bilindiği üzere, doğum yapan sigortalıların doğum öncesi sekiz hafta ve doğum sonrası sekiz hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli doğum izinleri bulunmaktadır. Ancak, yasal düzenlemeler kapsamında, eşlerinin doğum yapması nedeniyle sigortalılara verilmesi gereken bir doğum izni hakkı bulunmamaktadır. Böylesi bir durumda izin verilip verilmemesi işverenin inisiyatifinde olacaktır.
Süt izni süresi ne kadardır? Bu süreyi anne ne şekilde kullanma hakkında sahiptir?
Doğum ile başlayan ve doğan çocuğun bir yaşına kadar süren döneminde, günlük bir buçuk saatlik sürelerle ‘süt izni’ verilir. Bunlar günlük çalışma sürelerinden sayılır ve ücretten kesilemez. Süt izninin işyerlerindeki yaygın uygulamalarına baktığımızda, pratik olarak uygulanabilmesi için bu sürelerin haftalık bazda birleştirilmesi ve bir güne tamamlanması daha uygun olur. Böylece haftada bir gün ücretli izin kullanmış olursunuz. İşyerinin zor durumda bırakılmaması için bu süt izin gününün belirlenip işyerine bildirilmesi gerekir. Özellikle saat ücreti ile çalışan işyerlerinde, puantaj hesaplamaları açısından bu sürelerin bildirilmesi önemlidir. İşyerlerine yakın mesafede oturan ve servis kullanmayan anneler için ise süt izninin çıkış saatine yakın ve saatlik olarak kullanılması daha uygun olur.
İşveren doğum izni ya da süt izni vermeme hakkına sahip midir?
İş Kanunu kadın işçiye doğumdan sonra çocuğunun bir yaşını doldurmasına kadar her gün için bir buçuk saat süre ile süt iznini kullanmasına da olanak sağlamıştır.
Günlük bir buçuk saatlik süt izninin kaç bölümde ve hangi saatlerde kullanacağı kadın işçinin tercihine bağlıdır. İşverenin buna müdahalesi söz konusu değildir. Kadın işçi bir yıl süre ile kullanacağı günlük bir buçuk saatlik süt iznini nasıl kullanacaksa bunu belirleyerek işverene bildirmek zorundadır. İşveren süt iznini kadın işçi tarafından belirlendiği şekilde kullandırmak zorundadır.
Yasal süre dışında ücretsiz izin kullanılabilir mi? Evet ise ne kadardır?
Kişi doğum iznini müteakip altı aya kadar ücretsiz izin alabilir.
İşveren ücretsiz izin vermeme ve işçiyi işten çıkarma hakkında sahip midir?
Yasal düzenleme “…altı aya kadar ücretsiz izin verilir…” şeklinde kesin hüküm ihtiva edecek şekilde düzenlenmiştir. İşverenin takdirine bırakacak şekilde “…verilebilir…” denmemiştir. Kadın işçi doğum istirahatından sonra 6 aya kadar (6. ay dahil) ücretsiz izin kullanabilecektir.
Kadın işçinin bu izni kullanmak istediğini işverene yazılı olarak bildirmesi şarttır.
MADDE 74. – Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır
MADDE 25. – Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.
74. Madde emredicidir. Doğum izni kullandırmak zorundadır.Ancak doğum işverene 74. maddeki sürelerin geçmesi ile fesih hakkı tanımıştır.
