Biliyorsunuz Mübarek Kurban Bayramımızın ilk günü kurban kesme ile ilgili sorular hep kafamızı kurcalamıştır. Doğru mu kesiyoruz, nasıl kesmeliyiz, hayvan acı çekiyor mu? Gibi.
Kurbanla İlgili Sorular ve Cevapları
Bugünlerde de sanırım herkeste kurban alma telaşı içinde. Kurban fiyatları geçen seneki fiyatlarla hemen hemen aynı yani fiyatlarında artma olmamış. Bu yüzden her keseye hitap eden kurban bulmak kolaylaşıyor. Satıcılarda ellerindeki tüm kurbanları satabilecekler. Şimdi kurban ile ilgili sorular ve cevaplarını yayınlayacağız.
1. Bir hayvan kaç kişi namına kurban edilebilir?
Cevap: Bir koyun veya keçi yalnız bir kişi namına kurban edilebilir Bir deve veya bir sığır, bir kişiden yedi kişiye kadar kimseler için kurban edilebilir 5 Yedi kişiyi geçmemek şartıyla ortakların tek veya çift olmalarında bir sakınca yoktur.
2. Zengin bir kimsenin tek başına kurban kesmek niyetiyle satın aldığı bir sığıra başkasını ortak etmesi caiz olur mu?
Cevap: Evet, zengin bir kimsenin tek başına kurban kesmek niyetiyle satın aldığı bir sığıra daha sonra başkalarını bedelini alarak ortak etmesi caizdir. Fakat bunda kerahet vardır. Çünkü o kimse verdiği sözden caymış sayılır. Bu durumda uygun olan alınan paranın tasadduk edilmesidir.
3. Kurbanda ortak olanlarda aranan şartlar nelerdir?
Cevap: Bir sığır veya deveyi kurban kesmek üzere ortak olanlarda aranan şartlar şunlardır:
- Bütün ortakların Müslüman olmaları,
- Hepsinin kurban niyetiyle ortak olmaları,
- Her birinin müşterek kurbanda en az yedide bir hisseye sahip olmaları.
Ortaklardan biri Müslüman değilse veya kurban niyetiyle değil de et için takılırsa veyahut birinin hissesi yedide birden az olursa o kurbanın tamamı geçersiz sayılır. Fakat kurban türlerinin aynı olması şart değildir. Yani bir kısmının vacip kurbanına, bir kısmının da sünnet, nafile, veya akika gibi değişik kurban türlerine niyet etmesi caizdir. Ancak bütün ortakların aynı tür kurban için ortak olmaları müstehaptır.
4. Bir hayvanın kurban edilmesine engel olan kusurlar nelerdir?
Cevap: Kurbana engel olan kusurların başlıcaları şunlardır:
- Hasta olduğunun açıkça belli olması,
- Kemikleri içinde iliği kalmayacak kadar zayıf olması,
- İki veya bir gözünün kör olması,
- Aksak ayağını yere basıp kesilecek yere gidemeyecek kadar topal olması,
- Dişlerinin çoğunun düşmüş olması,
- Kulağının veya kuyruğunun yarısından fazlasının kopmuş veya kesilmiş olması,
- Boynuzlarının bir veya ikisinin kökünden kesilmiş olması,
- Koyunda bir, sığırda iki meme ucunun kopmuş olması,
- Kuyruğunun veya kulaklarının doğuştan olmaması,
- Burnunun kesilmiş olması,
- Yalnız pislik yemiş olması,
- Dilinin çoğunun kesilmiş olması.
Ancak kurbanlık hayvanın şaşı, uyuzlu ve deli olmasında, kulaklarının delinmiş veya yarılmış ya da ucundan kesilip sarkık bir halde bulunmasında, cinsel organlarının bulunmamasından veya burulmuş bir halde bulunmasında bir sakınca yoktur.
5. Kurbanlık hayvanda bulunması mekruh olan kusurlar nelerdir?
Cevap: Kurbanlık hayvanda bulunması mekruh olan başlıca kusurlar şunlardır:
- Yaşlılık sebebiyle sütten veya dölden kesilmiş olması,
- Kulağın yarılmış veya delinmiş olması,
- Yeni doğurmuş olması,
- Gebe olması (doğumu yakın olan)
6. Kurbanın vacip olması için zamanın neresine itibar edilir?
Cevap: Kurbanın vacip olması için zamanın sonuna itibar edilir. Yani, kurban bayramının üçüncü günü güneş batmadan önce zengin olan kimsenin kurban kesmesi gerekir. Aksine o günün güneşin batışından önce fakir düşen veya ölen kimseden kurban yükümlülüğü kalkar.
7. Birinci gün zeval (öğle) vakti girmeden önce bayram namazı kılınmadıysa kurban kesmek caiz olur mu?
Cevap: Bayramın birinci günü zeval vakti girmeden önce bayram namazı kılınmadıysa zevalden önce kurban kesmek caiz olmaz. Ancak, bayramın birinci günü zeval vaktine kadar bayram namazı kılınmamışsa, zeval vaktinden sonra kurban kesmek caiz olur. Eğer bayram namazının kılınması ikinci veya üçüncü güne kalmışsa, bu günlerde kurban, zeval vaktinden önce de sonra da kesilebilir; bayram namazının kılınmasını beklemek gerekmez. Çünkü bayram namazıyla kurban kesmek arasında tertip, edada şart olup, kazada şart değildir. Bilindiği gibi bayram namazının vakti, güneşin bir veya iki mızrak boyu 40 yükselmesinden zeval vaktine kadar geçen süredir.
8. Kurban kesildikten sonra o günün bayram değil Arefe günü olduğu anlaşılırsa kesilen kurban geçerli olur mu?
Cevap: Eğer Zilhicce’nin onuncu gününün olduğuna şahitlik edilir de bayram namazı kılındıktan ve kurban kesildikten sonar o günün bayram değil arefe günü olduğu anlaşılırsa kesilen kurban geçerli olur. Çünkü bu tür hatalardan korunmak her zaman mümkün olmayabilir.
9. Sekiz kişinin iki sığıra ortak olması caiz midir?
Cevap: Hayır, caiz değildir. Çünkü bu durumda her ortağın her bir sığırda hissesi yedide birden azdır. Fakat yedi veya daha az kişinin bir sığıra ortak olması caiz olduğu gibi, birden fazla sığıra ortak olması da caizdir. Zira bu durumda her bir ortağın her bir sığırda en az yedide bir hissesi vardır.
10. Fakir bir kimsenin tek başına kurban kesmek niyetiyle satın aldığı bir sığıra başkalarını ortak etmesi caiz olur mu?
Cevap: Hayır, fakir kimsenin bu durumda başkasını ortak etmesi caiz değildir. Çünkü fakir onu satn almakla kendine vacip kılmıştır.
11. Bir kimsenin başkalarını da ortak etmek kastıyla bir sığır satın almasında ve daha sonra onları ortak etmesinde bir kerahet var mıdır?
Cevap: Hayır, bu durumda başkalarını ortak etmesinde kerahet yoktur
12. İki kişinin iki koyuna ortak olması caiz midir?
Cevap: Evet, iki kişinin iki koyuna ortak olması isihsanen caizdir.
13. Adak kurbanı niyetiyle bir sığır veya bir deveye ortak olmak caiz midir?
Cevap: Evet, adak kurbanı niyetiyle bir sığır veya bir deveye ortak olmak caizdir. Çünkü fıkıh kitaplarında geçen “Kurbet cihetinin (Kurban nevilerinin) değişik olmasında sakınca yoktur.” ibarelerinin hiç birisinde adak kurbanı istisna edilmemiştir.
14. Velime (evlilik ziyafeti) niyetiyle bir sığır veya bir deveye ortak olmak caiz midir?
Cevap: Evet, şükür veya sünnet kastıyla velime için bir sığır veya deveye ortak olmak caizdir.
15. Kaza kurbanı niyetiyle bir sığır veya deveye ortak olan bir kimse bu vecibeyi yerine getirmiş sayılır mı?
Cevap: Hayır, sayılmaz. Çünkü ortaklardan birisi buna niyet ederse, niyeti, geçersiz olup, kazaya niyet ettiği şey nafileye dönüşür. Diğer ortakların kurbanları sahih ise de hisseleri müşterek hisse olduğundan hepsinin tasadduk edilmesi gerekir.
16. Hangi hayvanı kurban etmek daha efdaldir? Kurbanın erkeği mi dişisi mi efdaldir?
Cevap: Deve sığırdan, sığır koyundan, koyun da keçiden efdaldir. Koyun ile keçinin erkeği, deve ile sığırın dişisi efdaldir.
17. Koyun veya keçi kurban etmek mi, yoksa deve veya sığırın yedide bir hissesine ortak olmak mı daha efdaldir?
Cevap: Koyun veya keçi kurban etmek, et ve kıymette eşit oldukları taktirde, deve veya sığırın yedide bir hissesine ortak olmaktan efdaldir.
18. Kurbanın rükünleri nelerdir?
Cevap: Kurbanın yalnız bir rüknü vardır, oda kurban edilmesi caiz olan hayvanlardan birini kesmektir. Hayvanı kesmeden canlı olarak veya bedelini fakire vermekle kurban yükümlülüğü yerine getirilmiş olmaz.
19. Kurbanın sahih olmasının şartları nelerdir?
Cevap: Kurbanın sahih olmasının şartları şunlardır:
- Kurban edilecek hayvanın kusursuz olması,
- Vaktinde kesilmiş olması
20. Kurban etmeye mani olan kusurlar ne ile belirlenmiştir?
Cevap: Bu kusurlardan dört tanesi (apaçık hastalık, zayıflık, körlük ve topallık) hadisle belirlenmiştir. Diğerleri de bunlara kıyas edilmek suretiyle müçtehitlerce eklenmiştir ki, bunlar da onların ayarında veya daha kötü kusurlardır.
21. Zengin kimsenin satın aldığı kurbanlıkta belirtilen kusurlardan biri sonradan meydana gelse yerine başkasını alıp kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, bu durumda zenginin onun yerine başkasını alıp kesmesi gerekir.
22. Fakir kimsenin satın aldığı kurbanlıkta kusurlardan bir sonradan meydana gelse, yerine başkasını alıp kesmesi gerekir mi?
Cevap: Hayır, fakir kimsenin bunun yerine başka bir hayvan alması gerekmediği gibi böyle kusurlu bir hayvanı alıp kesmesi de yeterlidir. Çünkü kurban onun hakkında bir nafiledir. Nafilelerde ise genişlik ve kolaylık vardır.
23. Kurbanlık hayvan, kesim esnasında kusurlanırsa yerine başkasını almak gerekir mi?
Cevap: Hayır, bu durumda zengin olsun fakir olsun yerine başkasını almak gerekmez.
24. Zengin kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan ölüm veya kaybolsa yerine başkasını alması gerekir mi?
Cevap: Evet, zengin kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan ölse veya kaybolsa, yerine başkasını alması gerekir.
25. Fakir kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan ölse veya kaybolsa, yerine başkasını alması gerekir mi?
Cevap: Hayır, fakir kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan ölse veya kaybolsa yerine başkasını alması gerekmez.
26. Zengin kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan çalınsa veya kaybolsa, yerine başkasını kestikten sonra bulunsa onu da kesmesi gerekir mi?
Cevap: Hayır, zengin kimsenin onu da kesmesi gerekmez. Çünkü kurban kesme yükümlülüğünü yerine getirmiştir.
27. Fakir kimsenin satın aldığı kurban çalınsa veya kaybolsa, yerine başkasını kestikten sonra bulunsa onu da kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, fakirin kimsenin bu durumda onu da kesmesi gerekir. Çünkü fakirin kurban niyetiyle satın aldığı hayvan kurban olmak üzere belirlenmiştir. Kendisine vacip olmadığı halde bunun kurban olmasını kendine gerekli kılmıştır.
28. Zengin bir kimsenin kurban için aldığı hayvanı satması caiz midir?
Cevap: İmam-ı Azam ve İmam Muhammed’e göre, zengin bir kimsenin kurban için aldığı hayvanı satması kerahetle caizdir. Bu durumda yerine benzerini veya daha iyisini alıp kurban eder. İmam Yusuf’a göre, kurban niyetiyle alınan hayvanı satmak caiz değildir.
29. Fakir bir kimsenin kurban niyetiyle aldığı hayvanı satması caiz midir?
Cevap: Hayır, fakir bir kimsenin kurban niyetiyle satın aldığı hayvanı satması caiz değildir. Çünkü fakirin bu amaçla aldığı hayvan kurban olarak belirlenmiştir.
30. Kurban niyetiyle satın alınan bir hayvanın değiştirilmesi caiz olur mu?
Cevap: Zenginin kurban niyetiyle satın aldığı hayvanı benzeri ve daha iyisi ile değiştirmesi caiz, fakat fakirin kurban niyetiyle satın aldığı hayvanı değiştirmesi caiz değildir.
31. Kurbanlık hayvan kesilmeden önce doğursa, yavrusunu kesmek gerekir mi?
Cevap: Evet, bu durumda yavrusunu da kesmek gerekir. Çünkü yavru anasına bağlıdır. Eğer yavru kesilmeyip satılırsa parasını sadaka olarak vermek gerekir.
32. Kurban ne zaman kesilir?
Cevap: Kurban kesme zamanı, kurban bayramının birinci günü tan yerinin ağarmasıyla başlar, üçüncü günü güneş batıncaya kadar devam eder. Ancak bayramın birinci günü kesilmesi efdaldir.
Şehirde ve bayram namazının kılındığı yerlerde kurbanın bayram namazından sonra kesilmesi şarttır. Ancak bayram namazının kılınmadığı yerlerde bayram günü tan yerinin ağarmasından itibaren kesilebilir.
33. Zengin olan bir kimse kurban kesmeyip de bayram günleri geçtikten sonra düşse üzerinden kurban yükümlülüğü kalkar mı?
Cevap: Hayır, bu durumda kişinin üzerinden kurban yükümlülüğü kalkmaz.
34. Mukimlik ve misafirlik için de zamanın soruna mı itibar edilir?
Cevap: Evet, mukimlik ve misafirlik için de zamanın sonuna itibar edilir. Yani kurban bayramının üçüncü günü güneş batmadan önce mukim olan kimsenin kurban kesmesi gerekir. Aksine o günün güneş batışından önce misafir olan kimseden kurban yükümlülüğü kalkar.
35. Fakir bir kimse kurban kestikten sonra, kurban kesme günlerinde zengin olursa tekrar kesmesi gerekir mi?
Cevap: Bu hususta iki görüş vardır. Tercih edilen görüşe göre tekrar kesmesi gerekmez.
