Necati Cumalı hayatı Biyografisi
Necati Cumalı ( 1921)- (10.01.2001)
Doğum Yeri:Florina
İlk ve orta öğrenimini, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra ailesinin yerleştiği Urla’da ve İzmir’de yaptı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi (1941). En sürekli işi Urla ve İzmir’deki avukatlıkları oldu (1950-1957). Sonraki yılları, sadece yazarlığı iş edinerek Paris’te, İstanbul’da, İsrail’de geçti, İstanbul’a yerleşti (1970-)
İlk şiiri Urla Halkevi dergisi Ocak’ta çıkmıştı (1939). Garipçiler’in (Orhan Veli ve arkadaşları) ve öteki 1940 kuşağı şairlerinin ortak konu ve yazışlarından, bir süre sonra sıyrılarak, yalın bir duyarlığın şairi oldu. Şiirlerinde net bir görünümle, birey halleri (seviler, ayrılıklar, özlemler, acılar vb.), gündelik hayat, toplum ve dünya durumu yansıda hep. Şiirimize kalın, aydınlık bir Cumalı çizgisi çizdi. 1955’ten sonra şiiri, hikayeyi, oyunu, romanı birlikte yürüttü. Yazdığı bütün türlerde uzatmalardan kaçınan, şiirli bir yoğunluk yarattı.
Roman ve hikaye kitaplarının sonraki baskıları da olan yazarın, ilk baskı yıllarıyla eserleri:
Şiir kitapları: Kızılçullu Yolu (1943), Harbe Gidenin Şarkıları (1945), Mayıs Ayı Notları (1947) Güzel Aydınlık (1951), Denizin İlk Yükselişi (ilk üç kitabının topluca, 2. Baskısı, 1954), İmbatla Gelen (1955), Güneş Çizgisi (1957), Yağmurlu Deniz (son iki kitabının 2. Baskısı ve yeni şiirler, 1968), Başaklar Gebe (1970), Ceylan Ağıdı (1974), Aç Güneş (1980), Bozkırda Bir Atlı (1981), Yarasın Beyler (1981), Tufandan Önce (1983), Aşklar Yalnızlıklar (toplu şiirler I, 1985), Kısmeti Kapalı Gençlik (toplu şiirler II, 1986)
Hikaye kitapları: Yalnız Kadın (1955), Değişik Gözle (1956), Susuz Yaz (1962), Ay Büyürken Uyuyamam (1969), Makedonya 1900 (1976), Kente İnen Kaplanlar (Değişik Gözle kitabını da içerir, 1976), Dila Hanım (1978, Dila Hanım hikayesi filme de alındı), Revizyonist (1979), Yakubun Koyunları (1979), Aylı Bıçak (1981; Uzun Bir Gece adıyla ikinci basım 1991)
Romanları:Tütün Zamanı (1959. 2.b Zeliş adıyla 1971), Yağmurlar ve Topraklar (1973), Acı Tütün (1974), Aşk da Gezer (1975), Uç Minik Serçem (1990), Viran Dağlar (1994)
Oyunlarını sayısı on dokuzdur; bunlardan on ikisi, 1969, üçü 1973 ve son üçü 1977’de üçer üçer, numaralı altı kitapta toplandı: Oyunlar 1 (Boş Bezik, Ezik Otlar, Vur Emri); Oyunlar 2 (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar); Oyunlar 3 (Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri); Oyunlar 4 (Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol); Oyunlar 5 (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb’un Yumurtası); Oyunlar 6 (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte). Çalıkuşu (1963), Yaralı Geyik (1980), Dün Neredeydiniz (1983), Bir Sabah Gülerek Uyan (1990), Vatan Diye Diye (1990), Devetabanı (1992) kitap halinde yayınlamdı, ayrıca [Ahmetlerim (1974-1990 Devlet tiyatrolarında) Şafak Karakolu (1978) İstanbul Şehir Tiyatrolarında (1980) sahnelenecekken askeri yönetimce yasaklandı.] Devlet tiyatroları repertuarına alınan Ceyhan ile Sevdican (1988) ve Yalnız Ölü (1990) henüz sahnelenmemişlerdir. Boş Beşik (1951, 1967) Susuz Yaz (1963, 1973) olmak üzere ikişer kez filme alındı. Zeliş (1969) filme, (1974) TV’ye, Mine (1983), Vasfiye Öyküsü (Adı Vasfiye adıyla 1985), Bir Sabah Gülerek Uyan (Dul Bir Kadın adıyla 1986), Derya Gülü (1986), Uzun Bir Gece (1987), Öç Öyküsü (Tutku adıyla 1986) sinemaya aktardılar. Boş Beşik, Ezik Otlar, Susuz Yaz, Mine, Derya Gülü, Nalınlar, Zeliş radyoya uygulandılar. Zeliş ile Ezik Otlar, Dağlı ile Muharrem öyküsü, Bakanı Bekliyoruz TV’ye aktarıldılar. Boş Beşik vokal bale olarak sahnelendi (1993).
Yazarın her türden eserleri yirmiyi aşkın dilde çevrildi. Oyunlarından Mine, Nalınlar (1963) İtalyanca, Derya Gülü (1966 İbranice, 1991 İngilizce), Susuz Yaz (1975 İngilizce), Tehlikeli Güvercin (1969 Rusça), Vur Emri (1975 Slovence, 1977 Farsça) olarak yayınlandılar. Susuz Yaz 1981’de Oslo radyosunda Norveç dilinde, Derya Gülü 1967’de Zagrep radyosunda Hırvatça yayınlandı.
Bütün oyunları, daha sonra yazılan ve oynanan bazı oyunları da içererek Tekin Yayınevi tarafından yeniden yayımlandı: Bütün Oyunlar 1 (1983), Bütün Oyunları 2 (1983), Bütün Oyunları 3 (1985)
Denemeleri: Niçin Aşk (1971), Senin İçin Ey Demokrasi (1976), Etiler Mektupları (1982), Niçin Af (1989), Şiddet Ruhu (1990)
Günceleri: Yeşil Bir At Sırtında (1990)
Langston Hughes’ten (1961), Apollinaire’den (1965) şiir çevirileri de olan Cumalı, Yağmurlu Deniz kitabıyla Türk Dil Kurumu 1969 Şiir Ödülü’nü aldı, iki kez de Sait Faik Hikaye Armağanı’nı kazandı ( Değişik Gözle kitabıyla 1957’de, Makedonya 1900 kitabıyla 1977’de). Yaralı Geyik ile Muhsin Ertuğrul (1979), Tufandan Önce ile 1984 Yeditepe Şiir Armağanı’nı, Dün Neredeydiniz adlı oyunuyla da 1982 Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü’nü, Viran Dağlar ile 1995 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı ve Yunus Nadi Roman Ödülü’nü aldı. 1963’te Susuz Yaz’dan alınan film 1964 Berlin Film Festivalinde Altın Ayı ödülünü alarak ülkemize sinema dalında uluslar arası ilk büyük ödülünü kazandırdı.
