Yusuf Hikmet Bayur, 1891 yılında İstanbul’da doğan ve 6 Mart 1980 tarihinde yine aynı şehirde vefat eden Türk siyasetçi ve tarihçidir. Türk devrim tarihi konusundaki çalışmalarıyla tanınan Bayur, aynı zamanda eğitimci olarak da önemli görevler üstlenmiştir.
Kişisel Bilgiler:
- Doğum Tarihi: 1891
- Doğum Yeri: İstanbul
- Ölüm Tarihi ve Yeri: 6 Mart 1980, İstanbul
- Defnedildiği Yer: Edirnekapı Mezarlığı, İstanbul
- Eğitim: Galatasaray Lisesi, Paris Üniversitesi
- Meslek: Bürokrat, diplomat, siyasetçi
- Partisi: Demokrat Parti
Doğumu ve Eğitimi:
Yusuf Hikmet Bayur, 1891 yılında İstanbul’da doğdu. Son Osmanlı sadrazamlarından Kıbrıslı Kâmil Paşa’nın torunu, Haşmet Bey’in oğludur. İlköğrenimini Mekteb-i Sultani’de (Galatasaray Lisesi) tamamladı. Yükseköğrenimini Fransa’da, Paris Üniversitesi Fen Fakültesi’nde tamamlayarak Türkiye’ye döndü. Bir süre Mekteb-i Sultani’de öğretmenlik yaptı (1914-1920).
Kurtuluş Savaşı ve Erken Cumhuriyet Dönemi:
Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlarında Anadolu’ya geçerek Salihli cephesinde Kuvâ-yi Milliye’ye katıldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) açılmasının ardından, 1 Ekim 1920’de Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Genel Müdürü olarak görevlendirildi (1920-1922). Londra ve Lozan konferanslarında Türk heyetine danışmanlık yaptı. 1923 yılında Londra Büyükelçiliği danışmanlığına, 1925 yılında ise Belgrad Ortaelçiliğine atandı.
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ve Büyükelçilikler:
1927-1928 yılları arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini yürüttü. 1928-1931 yılları arasında Afganistan Büyükelçisi olarak görev yaptı. 1932 yılında ikinci kez Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevine getirildi.
Millî Eğitim Bakanlığı:
1933 ara seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi ve Ekim 1933 – Temmuz 1934 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı olarak görev yaptı. 1933 Üniversite Reformu ile üniversitelerde zorunlu ders olarak konulan Türk inkılap tarihini okutmakla görevlendirildi.
Akademik Kariyer:
Daha sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Hint Tarihi Ordinaryüs Profesörü oldu. 1942 yılında emekli olana kadar bu görevini sürdürdü.
Siyasi Hayatı:
1935, 1939 ve 1943 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili seçildi. Ancak 1946 yılında CHP’den ayrıldı.
1948 yılında Mareşal Fevzi Çakmak ile birlikte Millet Partisi’nin (MP) kurucu üyeleri arasında yer aldı ve iki yıl genel başkanlığını yaptı (1948-1950). Bu partinin yayın organı olan Kudret gazetesinin başyazarlığını da üstlendi. 1952 yılında MP’den ayrılarak Demokrat Parti’ye (DP) katıldı ve 1954 ile 1957 seçimlerinde DP’den bağımsız Manisa milletvekili seçildi.
1960 Darbesi’nden sonra DP üyeleri ile birlikte Yassıada’da yargılandı ve dört yıl iki ay hapis cezasına çarptırıldı. 1963 affıyla serbest bırakıldıktan sonra siyasetten çekilerek tarih alanındaki çalışmalarına yoğunlaştı.
Ölümü:
Yusuf Hikmet Bayur, 6 Mart 1980 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
Kitapları:
- Türkiye Devleti’nin Dış Siyasası (1934)
- Türk İnkılabı Tarihi (1940)
- Hindistan Tarihi (1946)
- Atatürk, Hayatı ve Eseri (1963)
- XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri (1974)
