Reşat Nuri Güntekin, 25 Kasım 1889 Üsküdar, İstanbul doğumlu Çalıkuşu, Yaprak Dökümü ve Yeşil Gece gibi romanları ile tanınan Türk roman, hikaye ve oyun yazarıdır. Anadolu Notları isimli gezi yazısı da diğer önemli eseri olarak kabul edilir.
Kişisel Bilgiler:
Doğum Tarihi: 25 Kasım 1889
Doğum Yeri: Üsküdar, İstanbul
Ölüm Tarihi ve Yeri: 7 Aralık 1956, Londra, Birleşik Krallık
Defnedildiği Yer: Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul
Eşi: Hadiye Güntekin (e. 1927–1956)
Çocukları: Ela Güntekin, Aksel Güntekin
Meslek: Yazar, siyasetçi
Doğum ve İlk Yıllar:
Reşat Nuri Güntekin, 25 Kasım 1889’da İstanbul’un Üsküdar ilçesinde dünyaya geldi. Askeri tabip Nuri Bey ve Kars Valisi Yaver Paşa’nın kızı Lütfiye Hanım’ın tek çocuğu olarak büyüdü. Babasının mesleği gereği, öğrenim hayatı boyunca birçok il gezen Güntekin, ilköğrenimine Çanakkale’de başladı. Çocukluk yıllarında okuduğu Fatma Aliye Hanım’ın “Udi” isimli romanı hayatına iz bıraktı ve sanata olan hevesini besledi.
Eğitimi:
İzmir’deki Saint Joseph Lisesi’nde bir süre eğitim gördükten sonra İstanbul’da Saint Joseph Lisesi’ne geçti. Yükseköğrenimini Darülfünun Edebiyat Şubesi’nde 1912’de tamamladı.
Öğretmenlik ve Edebiyat Hayatı:
1927’ye kadar Bursa ve İstanbul’da çeşitli okullarda Fransızca ve Türkçe öğretmeni ve müdür olarak görev yaptı. Bu okullar arasında Bursa Sultanisi, İstanbul Beşiktaş İttihat Terakki Mektebi, Fatih Vakf-ı Kebir Mektebi, Akşemseddin Mektebi, Feneryolu Murad-ı Hâmis Mektebi, Osman Gazi Paşa Mektebi, Vefa Sultanisi, İstanbul Erkek Lisesi, Çamlıca Kız Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi, Galatasaray Lisesi ve Erenköy Kız Lisesi yer alıyor.
Müfettişlik ve Siyasi Hayatı:
1927’de müfettişlik görevine atanan Reşat Nuri Güntekin, bu sayede Anadolu’yu baştan sona gezerek ülkenin gerçeklerini yakından görme ve tanıma imkânı buldu. 1939’da ise Çanakkale milletvekili olarak TBMM’ye girdi ve 1946’ya kadar bu görevi sürdürdü.
Eserleri:
Yazı hayatına I. Dünya Savaşı sonlarında başlayan Reşat Nuri Güntekin, “Eski Ahbap” (1917) adlı öyküsüyle tanınmaya başladı. “Çalıkuşu” (1922) romanı ile şöhrete kavuşan yazar, “Yeşil Gece”, “Yaprak Dökümü”, “Dudaktan Kalbe”, “Kavak Yelleri” gibi birçok eser kaleme aldı.
Son Yılları ve Vefatı:
1950’de Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Türkiye temsilciliği ve öğrenci müfettişliği görevleriyle Paris’e giden Reşat Nuri Güntekin, 1954’te yaşından dolayı bu görevden ayrıldı. Emekliliğinden sonra bir süre İstanbul Şehir Tiyatrosu edebi heyeti üyeliği yaptı.
7 Aralık 1956’da Londra’da akciğer kanserinden vefat eden Reşat Nuri Güntekin, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.
Etkisi ve Anıları:
Reşat Nuri Güntekin, Milli Edebiyat Dönemi’nin önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir. Eserlerinde Anadolu insanını, toplumsal sorunları ve insan-çevre ilişkilerini ustalıkla işlemiştir. Levent’te oturduğu sokağa “Çalıkuşu” ismi, Kadıköy’de ve İzmir’de bir ilköğretim okuluna ve Fatih’te bir tiyatro sahnesine Reşat Nuri Güntekin ismi verilmiştir. Çalıkuşu ve Dudaktan Kalbe romanlarını yazdığı İzmir’deki evi Reşat Nuri Güntekin Evi adıyla kütüphaneye çevrilmiş ve evin bulunduğu mahalleye Çalıkuşu adı verilmiştir.
Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Reşat Nuri Güntekin, kalemiyle birçok esere imza atmış ve Milli Edebiyat Dönemi’nde etkili bir yazar olarak tanınmıştır. Hayatı boyunca Anadolu’nun derinliklerini keşfeden Güntekin, eserlerinde sadece bir yazar değil, aynı zamanda bir gözlemci olarak da öne çıkmıştır.
