Ziya Gökalp, 23 Mart 1876 Çermik, Diyarbakır doğumlu olup, 48 yaşında iken 25 Ekim 1924’de İstanbul’da ölen milletvekili, yazar, toplumbilimci, şair ve siyasetçidir. Kısa süren hayatında, yazdığı eserleri ve şiir kitapları ile Türk tarihine adını altın harflerle yazdırmıştır.
 |
|
| Doğum tarihi | 23 Mart 1876, Diyarbakır |
|---|---|
| Doğum yeri | Çermik, Diyarbakır |
| Ölüm tarihi ve yeri | 25 Ekim 1924, İstanbul |
| Eşi | Vecihe Gökalp (e. 1900–1924) |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi |
| Meslek | Şair, Sosyolog, Siyasetçi |
| Ebeveynleri | Çermikli Zaza Tevfik Bey, Zeliha Hanım |
| Çocukları | Hürriyet Gökalp, Türkan Yurtcanlı, Seniha Göksel, Sedat, Vedat |
23 Mart 1876 yılında doğan ve 25 Ekim 1924’de 48 yaşında ölen Ziya Gökalp’in babasının adı Çermikli Zaza Tevfik Bey, annesinin adı Zeliha Hanımdır. Ziya Gökalp eşi Vecihe Gökalp ile 1900 yılında evlenmiş ve bu evlilikten Hürriyet, Türkan Yurtcanlı, Seniha Göksel, Sedat, Vedat isimli çocukları oldu.
Ziya Gökalp nereli?
23 Mart 1876’da doğan Mehmet Ziya Gökalp aslen Diyarbakır Çermikli’dir. Bazı kaynaklar babasının Suriye Türkmeni olduğunu ifade eder.
Ziya Gökalp, babası kimdir?
Diyarbakır Çermik doğumlu olan Ziya Gökalp’in babası Vilayet Evrak Memuru Çermikli Zaza Tevfik Bey’dir. Doğum tarihi 1851 olan Tevfik Bey, 1890 yılında 39 yaşında iken vefat etmiştir. Babası Diyarbakır’da üst düzey görevlerde bulunan ve ilk defa Diyarbakır gazetesini çıkarıp başyazarlığını yapan kişidir. Ele geçen bazı kaynaklar Gökalp’in babasının aslen Suriye Türkmeni olduğunu ifade eder.
Ziya Gökalp annesi kimdir?
Türkçülük akımı temsilcisi olan Ziya Gökalp’in annesi Diyarbekirli Piriççizâdeler’den olan Zeliha Hanım’dır. Annesi Diyarbakır’ın tanınmış ailelerinden olan Pirinççizade Hacı Salih Ağa’nın kızıdır. Doğum tarihi 1856 olan Zeliha Hanım, 1923 yılında 67 yaşında iken vefat etmiştir.
Ziya Gökalp ne zaman öldü?
Doğum tarihi 23 Mart 1876 olan Ziya Gökalp, dinlemek için geldiği İstanbul’da 25 Ekim 1924 günü vefat etti. Bazı kaynaklarda ölüm tarihi 24 Ekim olarak geçmektedir. Ölümünden önce Ankara’da kısa süreli bir hastalık geçirmiş ve yazılarına ara verip İstanbul’a gelmiştir. Burada rahatsızlanan Ziya Gökalp, Fransız Pasteur Hastanesine yatırılmıştır. Fakat uygulanan tedavi yöntemleri sonuç vermemiş ve vefat etmiştir.
Ziya Gökalp mezarı nerede?
25 Ekim 1924 günü tedavi gördüğü Fransız Pasteur Hastanesin’de ölen Ziya Gökalp, II. Mahmud Türbesine defnedilmiştir. II. Mahmud Türbesi İstanbul’un Fatih ilçesi Çemberlitaş semtinde Divanyolu caddesinde yer almaktadır.
Ziya Gökalp hangi akımın temsilcisi?
23 Mart 1876 tarihinde doğan Mehmet Ziya Gökalp, I. Meşrutiyetten başlayarak Türkçülük akımının en büyük temsilcisidir. Türkçülük akımı temsilcisi sıfatıyla Türk düşünce ve siyaset hayatını etlilemiştir. Milli Edebiyat akımı içinde verdiği eserlerle Türk edebiyatının biçim ve dil yönünden yenileşmesini sağlamıştır.
Ziya Gökalp hangi edebiyat dönemi yazarı?
Ziya Gökalp II. Meşrutiyet ile Cumhuriyet’in ilk yılları arasında faaliyet gösteren Millî Edebiyat Dönemi akımı savunucuları arasındadır. Ziya Gökalp, Türkçülük akımını ilk defa sosyolojik metotlarla incelemiştir ve sistem haline getirmiştir.
Ziya Gökalp hangi düşünceyi savunur?
Milli Edebiyat Dönemi yazarlarından olan Ziya Gökalp, Türkçülük düşüncesini sistemleştiren kişidir. Milli edebiyatın kurulması ve gelişmesinin en önemli mimarları arasındadır. Ziya Gökalp, Turancılık, daha sonra ise Oğuzculuk ve en sonunda ise Türkiye Türkçülüğü fikirlerini savunur. Türkçülük akımını başlatan ilk kişi olarak bilinir.
Ziya Gökalp edebi kişiliği?
Gökalp, tezli şairlerimiz arasında gösterilir. Sanatını araç olarak kullanmış ve fikirlerini yaymaya çalışmıştır. Ziya Gökalp şiirlerini duygularını anlatmak için değil fikirlerini, düşüncelerini ve inançlarını dile getirmek için yazmıştır. Yazdığı eserlerde insanların eğitimi, toplum kurallarının yeniden düzenlenmesi ve Türkçülük konularını ele almıştır.
Ziya Gökalp kısaca hayatı ve eserleri
II. Meşrutiyet’ten başlayarak Türkçülük akımının en büyük temsilcisi sıfatıyla Türk düşünce ve siyaset hayatını kuvvetle etkilemiş, Milli Edebiyat akımı içinde verdiği eserlerle Türk edebiyatının biçim ve dil yönünden yenileşmesini sağlamıştır. İşte burada Ziya Gökalp hayatı kısaca ele alınmış ve yıllara göre maddeler halinde biyografisi yazılmıştır. Ayrıca Ziya Gökalp şiirleri sayfamızı da inceleyebilirsiniz.
Doğum
- 1876: Ünlü fikir adamı ve şairlerimizden olan Ziya Gökalp, Diyarbakır’da doğdu.
Eğitim hayatı
- 1890: Eğitim hayatına Diyarbakır’da başlayan Ziya Gökalp, aynı şehirde bulunan Askeri Rüştiye’yi bitirdi.
- 1891: Diyarbakır’da bulunan İdadi Mülkiye’nin (Sivil Lise) ikinci sınıfına kaydoldu.
- 1894: Ziya Gökalp, İdadi Mülkiye’nin okul süresinin beş yıldan yedi çıkması üzerine okuldan ayrıldı.
- 1896: Harp Okulu öğrencileri ile birlikte İstanbul’a giden Gökalp, ücretsiz olduğu için Baytar Mektebi’ne kaydını yaptırdı.
Hapis hayatı
- 1898: Ziya Gökalp, Diyarbakır Valisi Halit Bey’in yolsuzluklarına karşı mücadeleye girişen arkadaşlarıyla birlikte “Yasak yayınları okumak ve muhalif derneklere üye olmak” nedeniyle tutuklandı.
- 1900: Diyarbakır’a sürgüne gönderildi.
- 1919: I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin yenilmesinden sonra, İstanbul Üniversite içinde İngilizler tarafından tutuklandı. Ermeni soykırımı iddiaları ile ilgili işgal mahkemesi tarafından yargılandı.
Ailesi
- 23 Mart 1876’da doğan Ziya Gökalp’in babası Vilayet Evrak Memuru Tevfik Efendi, annesi Pirinççizade ailesinden Zeliha Hanım’dır.
- Tevfik ve Zeliha çiftinin Ziya Gökalp’ten başka Nihat Gökalp adında bir oğulları vardır.
- Dayısı ise Diyarbakır Belediye Başkanı Pirinççizade Arif Bey iken amcası eski ceza reisi Hacı Hüseyin Hasib Efendi’dir.
- 1898’de İstanbul’da tutuklanıp, 1900 yılında Diyarbakır’a sürgüne gönderilen Ziya Gökalp, amcasının isteğini kırmayarak onun kızı Vecihe Hanım ile evlendi.
- Ziya Gökalp eşi Vecihe Hanım ile evliliğinden Sedat adında bir oğlu ve Seniha, Hürriyet, Türkan adında üç kızı oldu.
Ölümü
- Ziya Gökalp, Ankara’da ikamet etmesine rağmen dinlenmek için gittiği İstanbul’da 25 Ekim 1924 günü öldü. Naaşı Divanyolu’ndaki II. Mahmud Türbesi hazîresine defnedildi.
Ziya Gökalp eserleri
- 1908: Şaki İbrahim Destanı
Ziya Gökalp’ın ilk eseri olan bu destan, 1908 yılında Diyarbakır vilayet matbaasında basılmıştı.
- 1914: Kızıl Elma
Gökalp için Kızıl Elma mekana bağlı olmayan bir idealin adı idi. Bu sebeple 1914 yılında çıkan ilk şiir kitabına Kızıl Elma adını verdi. İşte bu eser ilk şiir kitabının adıdır.
- 1918: Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak
Ziya Gökalp’in Balkan Savaşları’ndan sonra çeşitli mecralarda yayımladığı düşünce yazılarını içeren 1918’de yayımlanmış kitap. Yazarın 1913-1914 yıllarında Türk Yurdu ve İslam mecmualarında “Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muâsırlaşmak” üst başlığı altında seri halde yayımladığı yazıları içerir.
- 1918: Yeni Hayat
Ziya Gökalp tarafından kaleme alınmış manzum bir kitaptır.
- 1923: Altın Işık
Türk masallarının, Türk halk öykülerinin ve Türk destanlarının bir bölümünün mensur, bir bölümünün de düzyazı halinde yazılmış olduğu eseridir.
- 1923: Türkçülüğün Esasları
Türk milliyetçiliğinin tüm fikir ve tekliflerini bir sistem bütünlüğü içinde ortaya koyan, yazarın değişik zamanlarda yazmış olduğu denemelerden derlediği sosyolojik kitap. Türk milliyetçilerinin temel eserlerinden birisi sayılır. Mustafa Kemal Atatürk’ün de büyük ölçüde etkilendiği, yaptığı devrimler ve kurduğu Türkiye’nin perde arkasındaki fikirsel güçlerden birisidir.
- 1923: Türk Töresi
Türklerin töreyi ne şekilde tanımladığını, töre anlayışlarının nasıl şekillendiğini, töreyle ilgili bilgilerin hangi kaynaklarda ne ölçüde yer aldığını, kısacası Türk töresinin ne demek olduğunu araştırmaktadır. Eserin “Başlangıç” kısmında “Töre Ne Demektir?”, “Türk Kendisini Başkalarından Nasıl Ayırıyordu?” gibi sorular sorarak bunlara cevap arayan Ziya Gökalp, öncelikle töre kelimesini, tarihi ve edebi kaynaklardaki takibini yaparak tanımlamıştır.
- 1923: Doğru Yol
Cumhuriyet Halk Partisinin programını inceleyen ve yorumunu yapan incelemesi.
- 1926: Türk Medeniyet Tarihi
Başlangıç kısmında verilen bir takım teorik bilgilerden sonra beş kitaptan oluşmaktadır: İslamiyet’ten Evvel Türk Dini, Türk Muakelesi (Mantığı), İslamiyet’ten Evvel Türk Devleti, İslamiyet’ten Evvel Türk Ailesi ve İslamiyet’ten Evvel Türk İktisadı.
- 1939: Çınaraltı
Ziya Gökalp’in vefatından önce yazdığı son yazılardır. 8 Mayıs 1924 tarihinden itibaren Cumhuriyet Gazetesi”nde yayınlandı.
- 1947: Fırka Nedir?
Devrimlerin ancak fırkaların/partilerin siyasal hayatta yer alması ve bunların çalışmaları ile mümkün olabileceğini anlatan kitaptır.
- 1950: Ziya Gökalp Diyor ki
- 1973: Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri
Ziya Gökalp’in Yeni Mecmua ve Muallim dergilerinde eğitim üzerine yazdığı yazıların kitaplaştırılmış halidir.
- Limni ve Malta Mektupları
Ziya Gökalp’in Malta sürgünlüğü döneminde ailesiyle yaptığı mektuplaşmalardan oluşan eseridir.
- Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik (İçtimai) Tetkikler
Ziya Gökalp’ın ölümünden çok sonra 1975’te yayımlanan kitabıdır.
- Üç Cereyan
Ziya Gökalp’in Milliyetçilik, İslamcılık ve Batıcılık akımlarını teker teker ele alıp incelediği ve eleştirdiği makalesinin adıdır.
- Kuğular
Ziya Gökalp’in masal kitabı.
- Felsefe Dersleri
2006 yılında tesadüfen bulunan Ziya Gökalp’in kitabı.
